Een scheiding vraagt energie om te verwerken en een nieuw leven op te bouwen. Twijfel je om je relatie nog een kans geven voor je definitief beslist uit elkaar te gaan, dan kun je tijdelijke maatregelen vragen bij een rechter. Dringende voorlopige maatregelen kun je vragen naar aanloop van een echtscheiding. Echtscheiding is niet hetzelfde als scheiding van tafel en bed of een feitelijke scheiding. Een echtscheiding kan via twee procedures lopen: via onderlinge toestemming of via onherstelbare ontwrichting.
Via bemiddeling kun je een onderlinge overeenkomst sluiten. Een bemiddelaar is neutraal en probeert met beide partijen tot een oplossing te komen.
Als je kinderen hebt, moet je goede afspraken maken over de verblijfsregeling en de verdeling van de kosten. Meer informatie daarover vind je hier.
Meer informatie over de juridische stappen krijg je bij:
De familierechtbank maakt deel uit van de rechtbank van eerste aanleg en bestaat uit verschillende kamers: één of een aantal familiekamers, jeugdkamers en kamers voor minnelijke schikking. Deze rechtbank is bevoegd voor alle familiale- en jeugdgeschillen (behalve de strafrechtelijke aspecten).
Enkele voorbeelden:
Dankzij de familierechtbank is er nu één centraal dossier per familie, waarin alle familie- of jeugdgeschillen worden opgenomen. Op die manier kan de rechter rekening houden met de specifieke situatie en voorgeschiedenis van het gezin. Feitelijk samenwonenden zonder minderjarige kinderen vallen buiten de bevoegdheid van de familierechtbank. Voor meer informatie over hun situatie kun je hier terecht.
Klik hier als je een adres van een rechtbank wilt opzoeken.
Tijdens de inleidende zitting worden de partijen vanaf nu altijd gewezen op de mogelijkheid tot bemiddeling. Dat gebeurt in de kamer voor minnelijke schikking maar je kan ook nog altijd beroep doen op een externe bemiddelaar. Wat er in de kamers voor minnelijke regeling wordt gezegd, is vertrouwelijk en kan later in een eventuele verdere procedure niet tegen iemand worden gebruikt. Op die manier wordt de integriteit van de onderhandelingen en de mogelijkheid tot toegevingen doen gewaarborgd.
In de familierechtbanken hebben kinderen vanaf 12 jaar het hoorrecht. Ook kinderen onder 12 jaar kunnen vragen om gehoord te worden.
Hebben de partners een verschillende nationaliteit, dan is het recht van toepassing waar het paar het laatst heeft samengewoond. Voor een overzicht van de verschillende rechtssystemen, kun je het Europees e-justitieportaal raadplegen.
Wanneer je tijdelijk uit elkaar gaat, moet je afspraken maken over praktische zaken, zoals wie er in de gezinswoning blijft wonen, hoe je de rekeningen betaalt e.d. Je kunt hierover zelf onderhandelen, eventueel met de hulp van een bemiddelaar of je kan een advocaat aanspreken.
Eén van de partners kan naar de familierechtbank stappen met het oog op een verzoening. Het akkoord wordt geschreven in een proces-verbaal.
Je kan dringende voorlopige maatregelen vragen aan de familierechtbank wanneer je partner de huwelijksverplichtingen niet naleeft of de relatie onhoudbaar is. Dat kan ook als je wettelijk samenwoont.
Zulke versnelde procedure ('kort geding') is voorzien voor bepaalde 'hoogdringende geschillen'. Men kan ervan uitgaan dat een kwestie hoogdringend is wanneer het gaat over de afzonderlijke verblijfplaats, de regeling van ouderlijk gezag, de verblijfsregeling en het recht op persoonlijk contact, onderhoudsverplichtingen of over voorlopige maatregelen. Ook andere zaken kunnen in kort geding behandeld worden, maar dan moet de hoogdringendheid bewezen worden. De maatregelen die genomen worden in kort geding gelden slechts tijdelijk, omdat ze bedoeld zijn om een tijdelijke crisis op te lossen. Wanneer je gehuwd bent, houden de maatregelen op na een verzoening tussen de partners, het opleggen van voorlopige maatregelen in het kader van een echtscheidingsprocedure of bij ontbinding van het huwelijk door echtscheiding. Wanneer je wettelijk samenwoont, houden de maatregelen op bij ontbinding van de wettelijke samenwoning.
Wanneer je niet wil scheiden (bijvoorbeeld omwille van praktische redenen, zoals pensioenvoordelen), kun je een scheiding van tafel en bed vragen. Het huwelijk blijft bestaan, maar een aantal rechten en plichten vervallen. Zo ben je niet meer verplicht samen te wonen. Het huwelijksvermogensstelsel gaat automatisch over naar het stelsel van scheiding van goederen. Je blijft echter verplicht trouw te blijven, dus je kunt geen nieuwe relatie aangaan.
Bij een feitelijke scheiding ga je apart wonen, je bent op een ander adres gedomicilieerd. Verder worden er geen officiële stappen ondernomen. Dit wordt niet door de wet bepaald, dus zijn er ook geen rechtsgevolgen aan verbonden. Je blijft getrouwd, met alle rechten en plichten die aan het huwelijk verbonden zijn. Op fiscaal vlak wordt wel rekening gehouden met de feitelijke scheiding.
Er zijn drie varianten:
Voor de vereffening en de verdeling van goederen kun je een onderlinge goederenovereenkomst afsluiten, eventueel met de hulp van een bemiddelaar of een advocaat. Deze overeenkomst kun je laten bekrachtigen door de rechter. Na de echtscheiding regel je dit via de notaris. Klik hier voor adressen van notarissen. Je kunt onderling een overeenkomst tot alimentatie sluiten. Indien je niet tot een akkoord komt, kun je een verzoek tot een uitkering tot levensonderhoud doen. De rechter bepaalt het bedrag van de uitkering. De uitkering moet ervoor zorgen dat de ex-partner in de essentiële levensbehoeften moet kunnen voorzien, maar mag niet meer bedragen dan 1/3 van het nettoloon van de ex-partner die het moet betalen. Een echtgenoot die zware fouten heeft begaan, bijvoorbeeld partnergeweld of overspel, komt niet in aanmerking voor deze uitkering. De uitkering mag de duur van het huwelijk niet overschrijden. Bij nieuwe omstandigheden, kun je de rechter vragen het bedrag van de alimentatie te verhogen, te verminderen of af te schaffen.
Als er kinderen zijn, moet je ook tot een akkoord over verblijfsregeling en onderhoudsgeld komen.
Met deze vorm van echtscheiding moet je een onderling akkoord sluiten. In de overeenkomst wordt opgenomen wat de gevolgen van de echtscheiding voor de partners en de eventuele kinderen zijn en hoe je het vermogen verdeelt. Je kunt dit zelf doen, of met de hulp van een bemiddelaar in familiezaken, een notaris of een advocaat. Je moet bij de familierechtbank een verzoekschrift en jullie overeenkomst indienen. Vervolgens verschijnen jullie voor de rechtbank; in de meeste gevallen wordt enkel jullie naam afgeroepen en moeten jullie een handtekening plaatsen. Als je aantoont dat je op het ogenblik van het indienen van het verzoek al meer dan zes maanden apart woont, moet je zelfs niet voor de rechtbank verschijnen. Als de echtscheidingsprocedure door onderlinge toestemming niet lukt, kun je de overgang vragen naar de procedure wegens onherstelbare ontwrichting. De punten waar je het over eens was, blijven behouden in de overeenkomst.
