Samenwonen

Je kunt gaan samenwonen op één adres, zonder een officiële verklaring af te leggen. Dan ben je feitelijk samenwonend. Je kunt ook gaan wettelijk samenwonen met een verklaring op de burgerlijke stand. Dat kan als vrienden, familie of als koppel. 

In beide gevallen kun je een samenlevingscontract afsluiten.
Informatie over de formaliteiten bij huwen en samenwonen verkrijg je bij de dienst Bevolking van je gemeente. Je leest ook alles over de verschillen en overeenkomsten tussen feitelijk en wettelijk samenwonen, en huwen, op deze infofiche van notaris.be. Heb je kinderen? Dan lees je hier meer over de invloed die de verschillende samenlevingsvormen hebben op het erfrecht van jezelf en van je kind.

Wil je inlichtingen over een samenlevingscontract, dan kun je je wenden tot een notaris. Adressen en informatie vind je bij de Koninklijke Federatie van het Belgisch Notariaat - tel: 02/ 505 08 11

Feitelijk samenwonen

Als je feitelijk samenwoont, word je beschouwd als alleenstaande. Je hebt geen rechten en plichten tegenover elkaar. Er bestaan ook geen regels over je bezittingen. Als je samen iets koopt en er bestaat geen factuur van, wordt meestal aangenomen dat dit gemeenschappelijk is. 
Indien een huurovereenkomst aangegaan is door één van de samenwonenden, is enkel hij aansprakelijk voor de betaling van de huur, maar kan hij ook op eigen houtje de huur opzeggen of kan hij de andere de toegang tot de woning weigeren.  Hetzelfde geldt voor een aangekochte woning. De samenwonende die de woning bezit heeft geen enkele plicht naar de andere toe en kan de andere op elk ogenblik op straat zetten.

Schulden van één van de samenwonenden kunnen niet verhaald worden op een andere samenwonende. Toch kunnen schuldeisers alle goederen die zich in de woning bevinden, in beslag nemen. De samenwonende die geen schulden heeft, moet bewijzen dat de goederen eigendom van hem of haar zijn (door facturen of een geregistreerde inventaris van goederen). Wanneer de samenwonenden gezamenlijk schulden hebben aangegaan, worden ze elk apart voor hun aandeel in de schuld aangesproken.

Wettelijk samenwonen

In tegenstelling tot feitelijk samenwonen, is wettelijk samenwonen enkel mogelijk tussen twee personen.

Formaliteiten

Een verklaring van wettelijke samenwoning leg je af aan de hand van een schriftelijke verklaring bij de ambtenaar van de burgerlijke stand. Je vermeldt de datum, jullie namen, jullie woonplaats, de wens om samen te wonen, dat je de wettelijke bepalingen rond wettelijk samenwonen kent en je vermeldt of je al dan niet een samenlevingscontract hebt. De ambtenaar van de burgerlijke stand schrijft dan de wettelijke samenwoning in het bevolkingsregister.

Rechten en plichten

• Als je wettelijk gaat samenwonen ben je niet verplicht tot hulp en bijstand, samenwonen of trouw. Jullie moeten wel elk bijdragen in de lasten van het samenwonen volgens je eigen mogelijkheden.
• Jullie gezinswoning is beschermd. Net zoals bij gehuwden, moet je alle beslissingen over de gezinswoning en de huisraad samen nemen, zelfs al is die bezit van één van jullie. Wanneer de huurovereenkomst door één van jullie is aangegaan, wordt de andere automatisch medehuurder. Jullie zijn dan beiden verantwoordelijk voor het betalen van de huurprijs, en hebben het recht de woning te blijven huren na het overlijden van de partner. De onroerende voorheffing van de woning waarvan één van jullie eigenaar is, wordt gedeeld.
• Net zoals bij gehuwden, worden jullie belastingen berekend via een gemeenschappelijke belastingaangifte.
• Inzake erfrecht zijn er een aantal bepalingen gelijk voor samenwonenden en gehuwden.

Eigen versus gemeenschappelijk

• Eigen zijn: de goederen die je zelf bezit bij het begin van het samenwonen, de goederen waarvan je kan bewijzen dat je zelf eigenaar bent, de inkomsten van eigen goederen en de inkomsten uit arbeid of vervangingsinkomen.
• Gemeenschappelijk zijn: de goederen waarvan niet kan bewezen worden dat ze je bezit zijn en de inkomsten die uit deze goederen voortvloeien.
• Schulden van uitsluitend één samenwonende kunnen niet verhaald worden op de andere samenwonende. Wanneer de schuld aangegaan is in functie van de behoeften van beiden of van de kinderen die ze samen opvoeden, dan is de andere samenwonende wel aansprakelijk

Samenlevingscontract

Zowel feitelijk als wettelijk samenwonenden kunnen een samenlevingscontract afsluiten. In een samenlevingscontract kan je de plicht tot hulp en bijstand, trouw en samenwonen niet omschrijven. Dit zijn regels die enkel voor gehuwden gelden.
Afspraken over het bezit, de inkomsten, de taakverdeling, het aangaan van contracten, de kinderen of de gevolgen van een scheiding kun je wel vastleggen in het contract.